Intern ondernemerschap bestaat niet !

In veel grote bedrijven zie je in golven de roep ontstaan naar intern ondernemerschap. Of zelfs bij de overheid: "Meer ondernemerschap in de publieke
sector!". In dit artikel wil ik aangeven dat intern ondernemerschap feitelijk niet bestaat, en dat eigenlijk iets anders wordt bedoeld, namelijk "intern leiderschap"...................

Ook mooi !

Wat verstaan we eigenlijk onder ondernemerschap ?
Hierover bestaan verschillende definities. De Europese Commissie hanteert bijvoorbeeld deze: Iemands vermogen om ideeën in daden om te zetten. Het omvat creativiteit, innovatie en het nemen van risico's alsook het vermogen om te plannen en projecten te beheren om doelstellingen te verwezenlijken.

Daarnaast heb ik onlangs 3 ondernemers gevraagd wat zij nu onder ondernemerschap verstaan. Zij gaven mij de volgende antwoorden:

1. "Het nemen van initiatief om zelf en/of samen met anderen een bepaald doel te bereiken.
Voor mij betekent ondernemerschap de ruimte om zelf initiatieven te ontplooien en daarin zelf keuzes te kunnen maken. En verantwoordelijkheid te dragen voor die keuzes. Daarnaast is het ondernemen voor mij een enorme uitdaging en een "droom" die ik aan het leven ben. "

2. "Zelfstandig bepaalde producten/diensten in elkaar zetten waardoor waarde wordt gecreëerd.
Voor mijzelf betekent ondernemen creeren van iets waarop je trots kunt zijn, wat je met enthousiaste mensen om je heen kunt opbouwen. De vrijheid van handelen speelt hierbij ook een belangrijke rol. "

3. "Iemand runt een onderneming met het doel om meer winst te maken.
Ondernemerschap is voor mij de mogelijkheid om toekomstplannen te ontwikkelen en daadwerkelijk op te zetten, mijn korte termijn winstdoelstelling verlies ik daardoor wel eens uit het oog "

Van de definitie van ondernemerschap en hoe ondernemers hun eigen ondernemerschap ervaren wil ik nu de stap maken naar "Wat is dan intern ondernemerschap ?"

Julian Birkinshaw geeft in zijn boek "The paradox of corporate entrepreneurship" de volgende omschrijving:
"Individueel gedrag dat wordt gevormd door de organisatiestructuur en -cultuur. In een model van intern ondernemerschap onderscheidt men vier componenten:
1. strategische richting,
2. ruimte/mate van vrijheid,
3. juridische en morele grenzen,
4. ondersteuning."
Hij waarschuwt voor wat er gebeurt als die vier componenten niet in evenwicht zijn en refereert daarbij aan het Enron-schandaal.

Volgens mij ligt de link bij deze 4 componenten. Bij intern ondernemerschap worden medewerkers wel gestimuleerd in een bedrijf "ondernemer te zijn" en dus "ondernemersgedrag te vertonen" maar zijn ze het feitelijk niet.

Wat zie ik dan als het essentiële verschil ?
- Op gevoelsniveau missen ze de verbinding met de ziel van het bedrijf.
- En/of in combinatie met het feit dat ze geen risico lopen bij een mislukking (veel) geld te verliezen. Dit komt door het ontbreken van het bezit van het totaal (of een substantieel deel) van het eigendom (of aandelen).

Mijn stelling is dat door dit verschil tussen ondernemerschap en intern ondernemerschap de kans juist bij intern ondernemerschap groot is dat het evenwicht binnen de 4 componenten volledig verstoord wordt. En dat deze verstoring optreedt bij zowel het maken van keuzes (door personen) als bij de uitvoering van die keuzes.

Gaat het grote bedrijven en overheden erom bij intern ondernemerschap hun mensen meer initiatiefrijk gedrag gedrag en verantwoordelijkheid te laten vertonen ? Als het antwoord Ja is, zullen we dan intern ondernemerschap voortaan anders noemen om daarmee wél het gewenste gedrag van medewerkers te krijgen zonder het nadeel van verstorend evenwicht op de organisatie af te roepen ?

Ik stel voor in dat geval voortaan het begrip "intern leiderschap" te gebruiken en te promoten. Leiderschap is een proces van beïnvloeding van een individu of van een groep. Leiders slaan een brug tussen wensen en mogelijkheden van "ondergeschikten" en de organisatiedoelen en behoeften. Het spreekt voor zich dat intern leiderschap zich kan afspelen op (en/of los van) alle hierarchische niveau's, gevraagd en ongevraagd, vanuit plicht maar vooral vanuit je innerlijk stem.
We (individuen afzonderlijk en de maatschappij als geheel) hebben dan geen last meer van verkeerde verwachtingen en verkeerde gedragingen vanuit de misplaatst gebruikte titel van "intern ondernemerschap". Wel ervaren we de passie en de vruchten van "intern leiderschap".


Ik wens ieder veel passie en resultaat met (intern) leiderschap !

Ondernemerschap en leiderschap

De afgelopen weken heb ik me verdiept in het onderwerp leiderschap en management. Dit vanwege een aantal sessies die ik had met ondernemers die zich met hun bedrijf in de groeifase van ontwikkeling bevinden.

"Is dit eigenlijk niet gewoon ondernemerschap ?" stelde één van de ondernemers toen. Deze vraag zette mij aan het denken en bleef me dagenlang achtervolgen. Uiteindelijk bracht mij dat tot een stelling die ik onderaan in dit artikel zal poneren. Eerst beschrijf ik het inhoudelijke proces wat er aan voorafging.

We zijn gestart met een inhoudelijke relativering van het onderwerp. Een citaat van de bekende managementwetenschapper Manfred Kets de Vries luidt namelijk:

“Kort geleden zei iemand bij wijze van grap dat het lezen van de huidige internationale literatuur over leiderschap en management is als het willen lezen van het telefoonboek van Parijs in het Chinees!”

Onbegonnen werk dus! Toch erin gedoken:

een leider...               een manager...
innoveert                         beheert
is origineel                      is een kopie
richt zich op mensen   richt aandacht op systeem en structuur
neemt risico's                vermijdt risico's
enzovoort

Na dit overzicht hebben we de rol van leiderschap (die heel dicht op de persoon van de ondernemer ligt) geplaatst tegenover de invloed van die persoon op het bedrijf. Het bedrijf en de fase waar dat bedrijf zich bevindt, stelt vervolgens eisen aan een bepaald type management op dat moment.

Wat betreft management hebben we het model van Situationeel Leidinggeven gebruikt van Hersey en Blanchard (zie artikel).
Kern daarin is dat iedere manager zijn eigen favoriete managementstijl heeft, maar per medewerker wordt een optimale managementstijl verlangd, afhankelijk van de situatie waarin die persoon zich bevindt (competentieniveau, motivatie en ontwikkelingsbereidheid). Als manager en medewerker dit optimaal op elkaar afstemmen, kan een optimaal resultaat worden bereikt.

"Is dit eigenlijk niet gewoon ondernemerschap ?" werd vervolgens als vraag ingebracht ? Als antwoord kom ik nu op de volgende stelling:

Ondernemerschap is één van de vele vormen van leiderschap.

Leiderschap bevindt zich overal in allerlei vormen en gedaanten (gezin, school, vereniging, kerk, politiek, enzovoort) en zowel formeel (benoemd) als informeel (vanuit eigen kracht opstaan).

Die éne vorm van leiderschap (namelijk ondernemerschap) bestaat binnen de specifieke context van het in eigendom hebben van een eigen bedrijf. Vervolgens kom je op de defintie van ondernemerschap en de uitwerking die iedere individuele ondernemer geeft aan zijn manier van ondernemen.

Deze betekenis van ondernemerschap van een aantal ondernemers zal ik in één van de volgende artikelen uiteenzetten.